In 2018 koos de stad een nieuw gemeentebestuur. Bijna 60 procent van de kiezers bracht bij de gemeenteraadsverkiezing een stem uit. Dat waren er meer dan bij de verkiezingen in 2014. De stemmen werden vanwege het minieme verschil bij een centrale hertelling opnieuw geteld. Met als gevolg een verschuiving in de einduitslag. Draagvlak voor de eindslag van een verkiezing is van een groot belang voor het vertrouwen in de lokale democratie.  De gebeurtenissen in 2018 zijn een belangrijke les  om te overwegen om voor de volgende gemeenteraadsverkiezingen in 2022 te kiezen voor een centrale telling op de dag na de verkiezingen.

In 2018 zijn wij gestart met de uitvoering van het coalitieakkoord Samen aan de slag voor duurzame groei. De groei van de stad, de verduurzaming en het werken aan een inclusieve samenleving zijn daarbij als belangrijkste opgaven voor de komende jaren benoemd. Het akkoord is gebaseerd op keuzes die ervoor zorgen dat ook voor toekomstige generaties Amersfoort een prettige leefstad blijft. Ook is er aandacht voor het realiseren en behouden van goede voorzieningen die passen bij de behoefte en groei van de stad. De realisatie van sportcomplex Amerena en de renovatie van museum Flehite zijn enkele concrete resultaten in 2018 die hierbij passen.  

Een stad met veel initiatieven
In het afgelopen jaar hebben wij gezien dat steeds meer inwoners initiatief nemen. Buurtbewoners nemen samen initiatief om hun woningen gasvrij te maken. Inwoners gaan aan de slag met nieuwe woonvormen (bijvoorbeeld in Nieuwland) of kijken samen met de gemeente hoe ze de inrichting en het onderhoud van hun buurt anders en beter kunnen doen. Bewoners en ondernemers van de binnenstad hebben in 2018 samen nagedacht hoe wij de binnenstad leefbaar en bereikbaar kunnen houden. Ook het bereik van de regelingen voor bewonersinitiatieven van Indebuurt wordt steeds groter.  

Een groeiende stad die langzaam verandert
Door de gunstige strategische ligging in het land is Amersfoort een aantrekkelijke stad om te werken, wonen of  te verblijven. Grote congressen kiezen steeds vaker voor Amersfoort. Zoals in 2018 bijvoorbeeld het nationaal monumentencongres en de ‘Dag van de Stad’.  De aantrekkelijkheid van Amersfoort als stad zorgt ook voor extra druk op de woningmarkt, doet een beroep op een goede bereikbaarheid en vraagt om aandacht voor de leefbaarheid in de stad. De groei van de stad roept nog nadrukkelijker de vraag op wat voor stad wij (willen) zijn en hoe wij de bestaande kwaliteiten van de stad zo goed mogelijk kunnen behouden.

Economisch herstel zet door
In 2018 heeft het economisch herstel zich voortgezet.  De (jeugd)werkloosheid nam af en meer mensen uit de bijstand hebben een baan gevonden. Ook de instroom in de bijstand was lager. Gevolg is dat in de bijstand een steeds groter groep zit met een flinke afstand tot de arbeidsmarkt. Het is een flinke uitdaging om deze mensen weer aan een baan te helpen. Positief is het grootste deel (85 procent) van deze groep wel op een of andere manier zich inzet voor de samenleving of gericht werkt aan het oplossen van problemen die participatie in de weg staan. Het economisch herstel is ook zichtbaar door een groei van investeringen door (buitenlandse) bedrijven, een daling van de kantorenleegstand en een groei van vraag naar bedrijventerreinen.  Dit zorgt er ook voor dat kwalitatief hoogwaardige kantoor- en bedrijfsruimten steeds schaarser worden.
Ontwikkelingen op woningmarkt vragen om aandacht
Het herstel van de economie heeft ook gevolgen voor de woningmarkt. Het tekort aan woningen, de groei van de woningprijzen en de lange wachtlijsten voor sociale huurwoningen kregen in 2018 veel aandacht. Mensen maken zich zorgen over de ontwikkelingen. Met als gevolg een lager vertrouwen in de woningmarkt en weinig doorstroming. In 2018 zijn verschillende woningbouwprojecten gerealiseerd en zijn er verschillende stappen gezet om tal van plekken in de stad woningbouw voor verschillende doelgroepen toe te voegen. Door de bouw van Amerena kwamen er verschillende sportlocaties vrij die omgezet worden naar woningbouw.

Om de vraag naar woonruimte op te vangen en het groen rondom de stad te ontzien is hoogbouw noodzakelijk. In 2018 is een concept- hoogbouwvisie opgesteld zodat afgewogen kan worden waar hoogbouw kwaliteit toevoegt en gestimuleerd kan worden. Meer binnenstedelijk bouwen betekent ook dat de woonlocaties goed bereikbaar moeten zijn. Voor fiets, openbaar vervoer en de auto. Om de groei van de stad op te vangen hebben wij ook in 2018 met tal van projecten ruimte gegeven aan de fiets in de stad. Ook kon in 2018 na een second opinion en de afhandeling van verschillende bezwaren definitief begonnen worden met de realisatie van de westelijke ontsluiting.

Wij zien dat er terecht veel aandacht is voor het bouwen van nieuwe woningen. Want die woningen hebben wij hard nodig. Bestaande woningen zijn in beeld bij energietransitie. Het is van belang een strategie te ontwikkelen voor aanpassing van de bestaande woningvoorraad bij de veranderende woningvraag. Om zo doorstroming te bevorderen. De ontwikkelingen in 2018 laten nog eens zien in welke mate de woningmarkt afhankelijk is van de economische conjunctuur. Het leert ons om nog nadrukkelijker onze inzet te focussen op die punten wij waar het meeste effect (invloed) hebben op de ontwikkelingen. Niet doen is geen optie. We moeten met beide opgaves – woningbouw én energietransitie – versneld aan de slag zodat wij de schaalsprong kunnen maken.

Regionale samenwerking
Voor het realiseren van de opgaven is samenwerking met andere overheden in de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden.  Zo is in 2018 gestart met een strategische agenda regio Amersfoort en het ontwikkelen van een regionale energiestrategie.  Ook is samen met provincie, gemeente Utrecht, universiteit en de EBU gewerkt aan het sluiten van een Regio Deal gericht op het versterken van de groene kwaliteit rond stedelijke gebied als onderdeel van de agenda Gezonde Stedelijk Leven.
Wij zien dat partijen met veel enthousiasme en creativiteit werken aan de uitwerking van die opgaven. De samenwerking is van belang om de economische slagkracht van de regio te versterken en om gezamenlijk domein overstijgende opgaves aan te pakken.

Actieve rol in maatschappelijk debat
Mensen maken zich volgens het  SCP al jarenlang zorgen over de wijze waarop mensen met elkaar omgaan / samenleven. Nederlanders noemen dit een van de grootste problemen die ze ervaren. Dit kan betekenen dat meningen onder inwoners (ook door een verharding in politieke discussies)  sterker uit elkaar komen te liggen of dat er meer wrijving ontstaat tussen groepen. Op nationaal en lokaal niveau zien wij dat rondom thema’s zoals ‘Zwarte Piet’.  Verschillende ervaringen in 2018 leren ons dat het lokaal bestuur hier een belangrijke rol van betekenis kan spelen. Omdat wij snel en direct toegang hebben tot verschillende netwerken en het gesprek met bewoners over maatschappelijke thema’s aangaan. Dit vraagt van het bestuur om een actieve rol.  
Zoals wij dit vorig jaar bijvoorbeeld hebben toegepast in het gesprek over een andere invulling van de sinterklaasintochten. Door vraagstukken te benoemen en actief in gesprek te gaan met verschillende bevolkingsgroepen (zo breed en divers mogelijk) kunnen wij hier een rol van betekenis spelen om mensen dichter bij elkaar te brengen.  

Meer in samenhang benaderen van vragen van inwoners
In de vorige bestuursperiode is veel aandacht uit gegaan naar de invoering van de nieuwe taken in het sociaal domein. In deze bestuursperiode worden de eerste resultaten van de veranderingen en de aanpak zichtbaar. Uit een Rekenkameronderzoek bleek vorig jaar dat veel inwoners hun weg weten te vinden naar de juiste hulp en ondersteuning. Zodat passende zorg of ondersteuning geboden kan worden. Een duidelijke les is dat wij nog meer in samenhang (als 1 toegang) moeten werken. En dat vragen van inwoners nog meer integraal opgepakt kunnen worden. Ook is er  meer aandacht nodig voor een reëel beeld van het doen en denkvermogen van mensen. Verschillende landelijke onderzoeken lieten in 2018 zien dat de overheid daarom soms nog wat te hoge verwachtingen van heeft.   

Zelfredzaamheid en grotere verschillen
Uit de monitor sociaal domein 2018  blijkt dat een groep inwoners in staat is hun eigen problemen op te lossen na hulp van de wijkteams.  Inwoners die Wmo- ondersteuning ontvangen ervaren overwegend dat ze zelfredzamer zijn en dat ze beter de dingen kunnen doen die ze willen. Ook zijn er meer vrijwilligers en mantelzorgers. De houding ten opzicht van de informele hulp is wel aan het veranderen. Mensen geven steeds vaker hun grenzen aan. Inwoners ervaren minder emotionele en praktische steun. Verschillen tussen groepen worden volgens een in 2018 verschenen rapport van het SCP groter. Tussen laag- en hoogopgeleid. Tussen werkend en niet-werkende. Tussen hoge- en lage inkomens. Binnen Amersfoort zijn die verschillen ook zichtbaar. Er zijn daarbij ook steeds meer zorgen over grotere sociaaleconomische verschillen.

Samenwerking binnen sociaal domein gericht op transformatie
Om de opgave in het sociale domein te realiseren is samenwerking tussen verschillende partijen noodzakelijk. In 2018 is veel geïnvesteerd in het verbeteren van de samenwerking tussen partijen in de zogenaamde sociale basisinfrastructuur. Ook is er veel aandacht geweest voor de samenwerking met de specialistische zorg. Zo zijn er in 2018 met zeven grote aanbieders in de jeugdzorg afspraken gemaakt om samen te werken aan de kwaliteit en transformatie van de jeugdhulp bij complexe problematiek.

De groeiende zorgvraag heeft ook zijn effect op de begroting. Maatregelen zijn nodig om de groei te kunnen opvangen. In 2018 is daarom gestart met een extern onderzoek naar hoe wij de zorg en ondersteuning betaalbaar en toegankelijk houden voor Amersfoorters die ons nodig hebben. Wij zien dat het nodig is om de ingezette lijn met de transformatie van het sociaal domein te versterken. Ook is het nodig om blijvend in gesprek te zijn met zorgaanbieders, partijen in de  sociale basisinfrastructuur en inwoners over hoe wij - rekening houdend met de beschikbare middelen - de best passende zorg bieden.

Gezamenlijk aan de slag voor een aardgasvrij Amersfoort
In 2018 nam het kabinet het besluit om de gaswinning in Nederland op termijn te stoppen en niet meer afhankelijk te zijn van het gebruik van aardgas. Ook Amersfoort wordt een aardgasvrije stad. Dat betekent dat wij overstappen op andere manieren om ons huis of bedrijf te verwarmen. Wij zagen in het afgelopen jaar in Amersfoort veel enthousiasme bij bewoners en partijen om hier al snel mee aan de slag te gaan.
Zo hebben – o.a. in Schothorst- Zuid - de eerste groepen bewoners zich al verzameld om woningen aardgasvrij te maken. Naast enthousiasme zijn er ook begrijpelijke zorgen en vragen. Wat gaat dit voor mijn huis betekenen? Hoe gaan wij al die veranderingen betalen?

Gemeenten krijgen steeds meer taken en verwachtingen nemen toe
Het valt ons op dat het werk van gemeenten steeds complexer en kwetsbaarder wordt. De gemeente heeft in de afgelopen jaren er veel nieuwe taken erbij gekregen. Onder andere in het sociaal domein. Een trend die zich voortzet in andere domeinen. Bijvoorbeeld waar het gaat om de klimaat- energietransitie of de invoering van de Omgevingswet. Door de onzekerheid over de financiering van deze taken en het grote aantal partijen waarmee de gemeente moet samenwerking wordt de complexiteit vergroot. De VNG constateert dat de prestatielat van gemeenten steeds hoger komt te liggen. Waarbij niet altijd rekening wordt gehouden met het (beperkte) instrumentarium dat gemeenten geboden wordt.

Dit vraagt van ons om per opgave een duidelijke strategie te hebben hoe en met welke partijen samen gewerkt moet worden. Ook vraag het om realisme over de te bereiken doelen. In 2018 zijn veel voorbereidingen gestart voor het uitvoeren van projecten en maatregelen die bijdragen aan een sterkere toekomst van Amersfoort. Om ook daadwerkelijk effect te hebben vraagt dat ook om keuzes. Soms kunnen wij de realisatie van opgaven slim combineren. Wij willen voorkomen dat stapeling van ambities realisatie in de weg staat.  

Al met al komen er grote veranderingen op ons af. Belangrijke les is dat wij de impact van die veranderingen op het dagelijkse leven van inwoners niet moeten onderschatten. Wij kiezen er daarom bewust voor om het voortouw (regie) te nemen in het begeleiden van die veranderingen. Dit vraagt van ons bestuur om steeds te blijven vertellen wat wij willen bereiken, waarom wij dat doen en duidelijke keuzes te maken in welke concrete stappen wij in de komende jaren (met de stad) gaan zetten.