Inleiding

Inleiding jaarverslag programma Sociaal Domein

Amersfoort is een inclusieve stad, waar iedereen op zijn eigen manier mee moet kunnen doen. We vinden het belangrijk om er samen voor te zorgen dat iedereen mee kan blijven doen in onze samenleving. En als iemand daar hulp bij nodig heeft, dan zorgen we ervoor dat hij/zij die krijgt. Doel is dat inwoners de hulp krijgen die nodig is en dat dit bijdraagt aan (het herstel van) een zo gewoon mogelijk leven. Dat betekent dat zorg en ondersteuning zoveel mogelijk in de omgeving van mensen wordt aangeboden. En dat er altijd gekeken wordt – voordat specialistische hulp wordt aangeboden – of er andere manieren zijn om aan de zorg- of hulpvraag te voldoen.  

Passende zorg voor inwoners en binnen financiële kaders

Op basis van het meerjarig beleidskader Sociaal Domein en het uitvoeringsprogramma geven wij richting aan de transformatie van het sociale domein. Met de monitor sociaal domein geven wij inzicht in de effecten hiervan. Transformatie is geen doel op zich, maar dient als instrument om onze doelen te bereiken: passende zorg en ondersteuning bieden aan inwoners binnen de financiële kaders. Het beoogde resultaat voor de inwoner is leidend.

Gezamenlijk doen en leren

De transformatie van het sociaal domein is een proces dat vanuit en in de (uitvoerings)praktijk wordt ontwikkeld. Dit doen wij samen met cliënten, professionals, aanbieders en maatschappelijke organisaties. In partnerschap faciliteren we de gewenste beweging en bieden we ruimte voor pilots en experimenten, over de volle breedte van het sociaal domein. Het gezamenlijk leren, ontwikkelen en versnellen van de transformatie staan hierbij centraal.

Rust en ruimte bieden om transformatie te laten slagen

In de beweging in het sociaal domein hebben we gezamenlijk al veel bereikt en ingericht; we richten ons op het behouden van het goede, verbeteren waar nodig en vernieuwen waar dat winst oplevert. Een verandering zoals de transformatie van het sociaal domein kost ook tijd en vraagt om geduld en doorzettingskracht. Het is ook nog te vroeg om al te concluderen of de transformatie is gelukt. Wel zien we eerste bewegingen die in lijn zijn met de gestelde doelen. De resultaten uit de monitor en het recente KPMG- rapport over de betaalbaarheid van de zorg bevestigen de ingezette lijn. Wij willen de uitvoering rust en ruimte bieden om onverminderd verder te werken aan de vastgestelde transformatie van het sociaal domein.

Opvangen van de groeiende zorgvraag

In lijn met het landelijke beeld hebben we in Amersfoort ook te maken met een groeiend beroep op de Wmo en Jeugdwet. Dit heeft steeds grotere consequenties voor de begroting. Zowel waar het gaat om de structureel beschikbare middelen die overschreden worden als om de reserve sociaal domein die met het opvangen van de groei van de zorg uitgeput raakt. De groei kan deels verklaard worden als gevolg van autonome ontwikkelingen [complexer wordende samenleving, verschuiving van kosten vanuit de zorgverkeringswet]. Voor een ander deel wijkt de groei echter af van die in vergelijkbare gemeenten en lijkt deze strijdig met een aantal doelen uit ons beleidskader [o.a. zelfredzaamheid].

Reëel budget vanuit Rijk voor uitvoering taken door gemeenten

Amersfoort is niet de enige gemeente die geconfronteerd wordt met hogere kosten. Samen met andere gemeenten hebben wij daarom het Rijk ook gevraagd nog eens kritisch te kijken naar de beschikbare middelen voor zorg en ondersteuning. Dit vanuit de gedachte dat voor reëel uitgaven ook een reëel budget vanuit Den Haag beschikbaar gesteld moet worden. We zijn blij dat op basis van die oproep er nu ook concreet gekeken wordt op welke wijze gemeenten financieel structureel extra ondersteuning kunnen krijgen bij de jeugdhulp.

Scherpte in sturen op leidende principes

Uit de in 2018 uitgevoerde analyse komt het beeld naar voren dat vanuit onze toegang [huisartsen, wijkteams] in afwijking van wat is afgesproken rondom het bieden van passende zorg (direct goed, zo zwaar als nog en zo licht als kan) wellicht te snel en te vaak wordt verwezen naar individuele voorzieningen. Om de zorg betaalbaar te houden en de aanpak van de transformatie te intensiveren staat het sturen op de vastgestelde principes in het sociale domein en de naleving daarvan centraal. Dit vraagt scherpte van alle betrokkenen: de raad, het college, de gemeentelijke organisatie en de uitvoeringspartners.  Mede op basis van de aanbevelingen van het KPMG- rapport zullen wij met de raad en stad gesprek voeren over hoe wij hiermee de komende jaren omgaan. Doel is en blijft dat we de zorg en ondersteuning van Amersfoorters die ons nodig hebben, toegankelijk, van goede kwaliteit en betaalbaar houden.

Financiële analyse op hoofdlijnen

Het programma 4 Sociaal domein laat een netto tekort zien van € 1,8 miljoen.
Bruto is sprake van een overschrijding van € 9,2 miljoen. Om een zuiver beeld te krijgen van de werkelijke overschrijding op het totaal van de begroting van de gemeente moet echter rekening gehouden worden met onderstaande correcties.

1. Een deel van deze lasten wordt gedekt door extra inkomsten die van het rijk zijn ontvangen voor extra taken en op programma 12 staan verantwoord (€ 6,8 miljoen);
2. Daarnaast vindt dekking plaats door onttrekking  aan daarvoor bestemde reserves (€ 0,6 miljoen).
Ook voor het programma Sociaal domein worden aan de raad voorstellen gedaan voor het overhevelen van restant-budgetten vanuit begroting 2018 naar begroting 2019 voor een bedrag van € 3 miljoen. Aangezien sprake is van een netto tekort op het programma zijn we hierin terughoudend geweest en zijn alleen voorstellen ingediend als het gaat om budgetten die we van het Rijk voor specifieke doeleinden hebben ontvangen. Het gaat dan om budgetten voor activiteiten die we uitvoeren voor landelijke programma’s (versterken sociale basis), voor onze regiogemeenten (o.a. regionale middelen werkbedrijf, maatschappelijke opvang) en voor taakmutaties die pas ontvangen zijn in de tweede helft van 2018. Deze laatste activiteiten konden daarom in 2018 niet meer worden uitgevoerd.

Indien we meer specifiek kijken naar een deel van programma 4, namelijk het tekort op de individuele voorzieningen zorg en ondersteuning en Beschermd wonen, bedraagt het bruto tekort € 11,6 miljoen dat voor € 4,5 miljoen gedekt wordt door rijksinkomsten die bij andere programma's staan opgenomen.  Het netto tekort op dit onderdeel is € 7,1 miljoen en wordt in de jaarrekening gedekt door onttrekking uit de reserve sociaal domein en voordelen op andere onderdelen in programma 4 .

Tabel: PF..01 Afwijking op begroting